Những năm 2010s là thập kỉ đánh dấu sự kiện các công ty coi trọng việc chuyển dữ liệu lên nền tảng cloud.

Dropbox và Slack trở thành cloud cá nhân được sử dụng nhiều nhất, Salesforce rất phổ biến với các doanh nghiệp còn Microsoft và Adobe được hồi sinh nhờ việc chuyển đổi mô hình từ phần mềm đóng gói sang phần mềm đăng ký dựa trên nền tảng cloud, theo đó nâng giá cổ phiếu của họ lên mức cao kỉ lục.

Ông Satya Nadella – CEO của hãng Microsoft và ông Salesforce – CEO hãng Marc Benioff vào năm 2014

Amazon Web Services, trước đây chỉ là một dự án phụ, hiện đã tạo ra 35 tỉ đô la doanh thu hàng năm bằng cách cho phép khách hàng giảm tải nhu cầu lưu trữ và computing của họ cho bên thứ ba, trong khi ServiceNow, công nghệ giúp các công ty IT cải thiện năng suất, đã tham gia S&P 500 vào tháng trước sau khi thị trường đứng đầu với giá trị 50 tỉ đô la.

Trước đây, các công ty, trường học và các cơ quan chính phủ vận hành các trung tâm dữ liệu (data center) của riêng họ và phải chi trả một khoản tương đối lớn để mua giấy phép sử dụng phần mềm trên thiết bị của họ, thêm vào đó là các khoản phí bảo trì và phí cập nhật khổng lồ. Cloud đã thay đổi tất cả bằng việc chuyển đổi các ứng dụng mà nhân viên sử dụng hàng ngày cũng như tất cả các database, server và thiết bị liên lạc cơ bản thành các dịch vụ có thể được gửi từ xa đến một loạt các thiết bị qua mạng mạnh mẽ. Dịch vụ khách hàng của mỗi ứng dụng đã được nâng cấp, tập trung vào phản hồi của người dùng, do đó tránh được tình trạng khách hàng chuyển sang sử dụng dịch vụ của một bên khác.

Đối với các nhà đầu tư, sự thay đổi mô hình đã tạo cơ hội đưa tiền vào các công ty cũ được định vị để thực hiện quá trình chuyển đổi, cũng như một loạt các công ty start-up sẵn sàng giành thị phần từ các ông lớn. Slack, Twilio, Zoom và Okta đều được thành lập vào khoảng năm 2008 và hiện có giá trị hơn 10 tỷ đô la trên thị trường. Một loạt các công ty trong phạm vi 5 tỷ đô la, và nhiều hơn nữa vẫn đang phát hành cổ phiếu lần đầu (phát hành IPO) cho năm 2020 và hơn thế nữa.

Brad Gerstner, người sáng lập Altim Capital, coi Salesforce là một trong những công ty hàng đầu của ông và là một nhà đầu tư mạo hiểm ở Okta và Twilio. Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình trong tháng này cùng với người đồng sáng lập Okta Frederic Kerrest, Gerstner nói với CNBC rằng những thương vụ táo bạo này đã được đền đáp.

“Đây là vấn đề đã được nói đến gần một thập kỷ trước. Một dự án tầm cỡ có lẽ là lớn nhất trong sự nghiệp, chúng tôi đã tái kiến trúc của toàn bộ doanh nghiệp vào nề tảng cloud.” ông Gerstner, người sử hữu công ty 5 tỷ đô la, đề cập đến những cuộc đàm phán ban đầu của ông với Okta.

Theo Synergy Research, doanh thu năm 2019 từ dịch vụ phần mềm doanh nghiệp SaaS (software-as-a-service) sẽ vượt quá 100 tỷ đô la, tăng từ mức dưới 4 tỷ đô la năm 2009. Thêm vào đó, từ infrastructure cơ bản đến các ứng dụng, công ty IT dịch vụ Gartner cho biết doanh thu trên nền tảng cloud năm 2019 đạt mức 214,3 tỷ USD và có triển vọng nhảy vọt lên mức 331,2 tỷ USD vào năm 2022.

Trong một thị trường IT toàn cầu trị giá 3,7 nghìn tỷ đô la với mức mở rộng một chữ số thấp, mức tăng trưởng hàng năm trên 15% của cloud đang khiến các nhà đầu tư đổ vốn vào cả thị trường public và private cloud.

Bước tiến lớn của Microsoft

Năm 2014, đối mặt với sự tăng trưởng chậm chạp và lợi nhuận đầu tư đáng thất vọng, Microsoft đã đưa Satya Nadella lên làm CEO, kế nhiệm Steve Ballmer, sự thay đổi đầu tiên ở đỉnh cao trong 14 năm. Nadella, người trước đây đã điều hành Microsoft cloud và nhóm doanh nghiệp, đã nói với các nhân viên ngày từ ngày đầu trong nhiệm kỳ của mình: “Công việc của chúng ta là đảm bảo rằng Microsoft phát triển mạnh trong một thế giới mà ưu tiên hàng đầu là cloud và tính di động của thiết bị”.

Vài tuần sau Nadella thông báo rằng các ứng dụng Office sẽ đến với iPads của Apple, giúp khách hàng linh hoạt hơn, qua đó hứa hẹn một bươc tiến mới tại Microsoft. Office 365, phiên bản cloud của sản phẩm hàng đầu của Microsoft, đã được ra mắt vào năm 2011, nhưng sự tích hợp của Apple rất quan trọng trong việc đưa Word, Excel, PowerPoint và SharePoint đến với những khách hàng đang chọn phần cứng đối thủ cạnh tranh.

Vào năm 2017, doanh thu thương mại cho Office 365 đã vượt qua doanh thu bản quyền của phiên bản Office truyền thống.

Theo ông Todd McKinnon, CEO và đồng sáng lập của Okta, người trước đây đã dành 5 năm tại Salesforce “Tôi nghĩ rằng sự kiện lớn nhất trong thập kỷ này là Microsoft ra mắt Office 365. Một điều rất rõ ràng là công ty phần mềm lớn nhất thế giới đang khẳng định vai trò quan trọng của cloud. Đều này đã thay đổi tư tưởng của ngành IT”.

Hội nghị Okta với các đối tác Facebook, Slack, Box.

McKinnon là người tận mắt chứng kiến sự thay đổi của Microsoft. Công ty của ông cung cấp phần mềm quản lý danh tính để các doanh nghiệp có thể kiểm soát an toàn tất cả các ứng dụng cloud mà nhân viên đang sử dụng.

“Các công ty ở mọi quy mô và mọi ngành công nghiệp mà chúng tôi đã từng tiếp xúc và trao đổi trong nhiều năm đã quay lại chia sẻ rằng công ty của họ cần một phần mềm quản lý việc sử dụng cloud của nhân viên” McKinnon cho hay.

Trong khi đó, Microsoft cũng đang xây dựng Azure, dịch vụ cloud infratructure với tham vọng giành vị trí số 2 sau AWS, thu hút khi khách hàng là nhà bán lẻ lớn, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, ngân hàng và Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. Microsoft không tiết lộ doanh thu cụ thể của Azure, nhưng đưa ra báo cáo tăng trưởng đạt 59% trong quý thứ ba.

Kể từ cuối năm 2009, cổ phiếu Microsoft trên đã tăng vọt 417%, đánh bại mức tăng 189% của S&P 500 và trở thành công ty thứ 3 đạt mức vốn hóa thị trường 1 nghìn tỷ đô la.

Amazon theo sau ở mức 889 tỷ USD, tính đến phiên thứ Hai. Phần lớn cổ phiếu Amazon tăng 1,233% trong thập kỷ qua có thể được quy về AWS, trong quý gần nhất chiếm 71% thu nhập hoạt động của công ty mẹ và 13% doanh thu. Các chuyên gia phân tích tại Jefferies cho biết trong một báo cáo vào tháng 11 rằng AWS có thể trị giá khoảng 40% vốn hóa thị trường của công ty, và thị phần của nó đã lớn đến mức mà hiện tại đã được báo cáo cần giám sát chống độc quyền.

Salesforce, cũng đã tận dụng các khoản đầu tư được thực hiện bởi những nhà đầu tư infratructure. Vào năm 2016, Salesforce cho biết họ sẽ sử dụng AWS để mở rộng Sales Cloud và Service Cloud trên phạm vi quốc tế và từ đó đã công bố kế hoạch sử dụng một số dịch vụ từ Google và cloud của Microsoft Microsoft.

Adobe gia nhập “cuộc đua cloud”

Trong khi Salesforce là công ty lớn nhất dựa trên nền tảng cloud, Adobe là nhà sản xuất phần mềm lớn nhất để chuyển phần lớn hoạt động kinh doanh sang mô hình mới. Các nhà đầu tư đã tăng đầu tư cho Adobe, theo đó đẩy cổ phiếu tăng gấp 9 lần kể từ đầu thập kỷ này.

Trong năm 2009, khách hàng đăng ký chiếm 3% doanh thu. Hai năm sau, Adobe giới thiệu Creative Cloud, mở ra các kế hoạch hàng tháng và hàng năm để truy cập vào các ứng dụng như PhotoShop, cùng với lưu trữ cloud. Hiện tại, đăng ký chiếm khoảng 90% doanh số và công ty đang tăng trưởng với tốc độ chưa từng thấy kể từ năm 1991.

CEO Chaianu Narayen cho biết tại cuộc họp phân tích tài chính của Adobe vào tháng 11: “Những gì chúng tôi có thể làm khi chuyển sang cách phân phối phần mềm mới này đã giải phóng các nhóm sản phẩm của chúng tôi khỏi gánh nặng giao sản phẩm cứ sau 12 hoặc 18 tháng và phần mềm dựa trên nền tảng cloud này có thể cung cấp theo tốc độ mà nó có thể đổi mới. Chúng tôi đã có thể thu hút khách hàng mới vào nền tảng và định giá các sản phẩm này trên toàn cầu một cách khác nhau”.

Autodesk được thành lập vào năm 1982, tương tự như Adobe, công ty này đã nỗ lực chuyển phần mềm thiết kế và kiến trúc phổ biến của mình sang cloud. Carl Bass, CEO Autodesk, từ năm 2006 đến 2017, cho biết vào năm 2013 rằng doanh thu từ khách hàng đăng ký phần mềm dựa trên cloud dần chiếm phần lớn hoạt động kinh doanh.

Trong quý gần đây nhất, đăng ký chiếm 85% doanh thu, đẩy tổng doanh thu tăng 28% so với một năm trước đó. Cổ phiếu Autodeck đã tăng 620% kể từ cuối năm 2009.

Tương tự như Microsoft, Adobe và Autodesk đang tái tổ chức doanh nghiệp, các nhà cung cấp SaaS được hỗ trợ liên doanh mới đã xuất hiện, theo giải quyết các bộ phần mềm cũ với các ứng dụng và giải pháp mới hiệu quả. Tuy tỷ lệ tiêu hao đã cao, nhưng có những thành công đáng chú ý.

Công ty hội nghị truyền hình (Videoconferencing) Zoom, lên sàn trong năm nay, đã báo cáo tăng trưởng doanh thu 85% trong quý gần đây nhất với 166,6 triệu đô la. Twilio, nhà cung cấp infratructure truyền thông đã lên sàn vào năm 2016, đã tạo ra mức tăng trưởng 75% lên 295,1 triệu đô la trong quý thứ ba. Các công ty mới lên sàn khác như Elastic, Smartsheet và Coupa lần lượt báo cáo tăng trưởng vượt mức 50%.

Đó là top những công ty hàng đầu trong Chỉ số Cloud mới nổi của BVP Nasdaq, một nhóm các công ty cổ phần với phần lớn doanh thu từ các sản phẩm và dịch vụ cloud. Công ty đầu tư mạo hiểm Bessemer Venture Partners đã đưa ra chỉ số vào năm 2013 để thu hút sự chú ý nhiều hơn đến các công ty cloud và cung cấp các số liệu để các công ty cloud tư nhân có thể hiểu rõ hơn public market.

Theo đó chỉ số này đã tăng 458% kể từ khi nó được hình thành, đứng đầu mức tăng 146% của Nasdaq trên cùng giai đoạn. Vào tháng 9, WisdomTree đã ra mắt Quỹ Coud Computing WisdomTree, với nhiệm vụ là giúp các nhà đầu tư “đặt cược” vào nhóm các công ty nêu trên.

Người thắng kẻ thua

Rob Bernshteyn, CEO của Coupa, đã theo dõi phần mềm cloud từ những giai đoạn sơ khai. Khi làm việc tại Siebel Systems vào đầu những năm 2000, anh đã gặp người đồng sáng lập Salesforce, Marc Benioff và hoài nghi liệu công ty có thể cung cấp công nghệ dựa trên cloud cho nhiều mục đích khác nhau mà không cần tùy chỉnh rộng rãi hay không, mặc dù Salesforce đã giành được các thỏa thuận chống lại Siebel.

Theo thời gian, Bernshteyn cho biết Salesforce đã khắc phục các sự cố kỹ thuật của mình. Anh đã cân nhắc gia nhập công ty này nhưng cuối cùng lại chọn một nhà cung cấp phần mềm cloud trẻ hơn có tên là SuccessFactors, sau này được SAP mua lại.

Bernshteyn đã rời đi vào năm 2009, giữa cuộc khủng hoảng tài chính và tham gia vào một công ty start-up nhỏ (Coupa) cung cấp giải pháp các công ty theo dõi chi tiêu để đảm bảo rằng họ không bị lừa bởi các đại lý. Coupa, hiện có giá trị hơn 9 tỷ đô la và tạo ra doanh thu hơn 100 triệu đô la mỗi quý.

Nhưng không phải tất cả các cổ phiếu cloud đều được phát hành cho các nhà đầu tư.

Giá cổ phiếu của Dropbox thấp hơn 15% so với giá IPO (giá phát hành cổ phiếu lần đầu) của họ từ năm 2018. Tăng trưởng tại công ty liên doanh một lần đã làm chậm lại sự cạnh tranh từ Google và Microsoft trong thị trường cộng tác và lưu trữ cloud.

Công ty phần mềm kinh doanh thông minh Domo chỉ tăng giá cổ phiếu 10% so với giá IPO vào giữa năm 2018 và dưới mức mà nó được định giá ở private market trước khi chào bán. Yext, công ty cung cấp dịch vụ giúp các doanh nghiệp giữ thông tin như địa chỉ và giờ cập nhật trên Google và Amazon Alexa, tăng 32% kể từ khi ra mắt vào năm 2017, thấp hơn hơn các chỉ số chính.

Với mức tăng trưởng doanh số lần lượt là 22% và 30%, Domo và Yext đang mở rộng với tốc độ chậm hơn so với nhiều đối tác trên cloud của họ, trong khi vẫn gây ra tổn thất lớn. Đây được đánh giá là một công thức khó khăn cho các nhà đầu tư.

CEO Yext, Howard Lerman nhận định: “Rõ ràng tại một thời điểm nào đó trong thập kỷ tới, chi tiêu của người tiêu dùng cho phần mềm cloud sẽ vượt qua chi tiêu phần mềm được cấp phép”.

Đối với các nhà đầu tư mạo hiểm, có rất nhiều tiền vẫn được tạo ra, giả sử public market vẫn đang lên. Deeter của công ty tài chính Bessmer Ventures cho biết có 66 công ty private cloud trị giá hơn 1 tỷ USD. Triển vọng của việc phát hành IPO của các công ty này khá quả quan. Trong tương lai, các chỉ số của cloud sẽ bùng nổ”.

Nguồn CNBC.